Çin Ticaret Rehberi

1. İthalatçılar Nelere Dikkat Etmeli?
Çin zor bir pazar. Buradan mal ithal eden şirketler, bazı noktalara çok dikkat etmeli. Örneğin, anlaşma yapmadan önce Çinli firmanın ürününden mutlaka örnek almalı. İthalatçı firmaları iyi araştırmalı. Bir de sözleşmeler detaylı yapılmalı. Çin tarafına verilecek yükümlülüklerde mutlaka bir alt başlık olarak müeyyidelerin de olması gerekli. Malın hangi tarihte gönderileceği, gönderilmezse yaptırımın ne olacağı sözleşmeye yazılmalı. Bunları yapmayan Türk firmalarının ciddi sıkıntılarla karşılaştıklarını yaşayarak görüyoruz.

Çindeki bazı üretici firmalar kendi ürünlerini kendileri ihraç ediyor. Ama bazı üreticiler, ihracat yetkisine sahip olmadığı için, ihracat-ithalat yetkisi bulunan dış ticaret şirketleriyle ihracat yapıyor. Firmalarımız, Çinden ithalat yapacakları zaman karşılarındaki firmanın üretici mi, yoksa dış ticaret şirketi mi olduğuna bakmalı. Ãœretici firma değilse, ürünlerin değiştirilmesi, kalitenin korunması gibi konularda daha dikkatli olmalı. Diğer yandan, dış ticaret şirketleriyle çalışmak, bu şirketler dış ticaret işlemlerini bildikleri için işlemleri kolaylaştırabilir.

2. Ödeme Nasıl Yapılmalı?
Çinli birçok firma, ithalatçı firmanın öncelikle bir ön ödeme yapmasını istiyor. Bu ön ödeme yüzde 10dan başlar, yüzde 50ye kadar çıkabilir. Özellikle yeni kurulan ilişkilerde, Çinli firmayı tanımıyorsanız dikkatli olmalısınız. Ön ödeme yapıp, malını alamayan Türk firmaları olduğunu biliyoruz. Onun için, ön ödemede çok dikkatli olmak gerekli. Mümkün olduğunca ön ödemeden kaçınmalı. Yapılacaksa, para transferi yöntemiyle değil, akreditifle gerçekleştirilmesinde büyük fayda var. Daha büyük alımlarda Çin firmalarından ön ödemeye ilişkin teminat mektubu istenebilir. Bunu yapan Türk firmaları var. Bazı Çin firmaları, Çinde böyle bir uygulama olmadığını söyleyebiliyor. Biz, bunun yapıldığını biliyoruz. Bu nedenle Türk firmaları bunda ısrar etmeli.

İthalatta bir diğer önemli başlık ise kalite. Kalite kontrolü yapan firmalarla çalışmak mümkün. Bir kişi gönderip, mala önceden baktırabilirsiniz. Özellikle ilk kurulan bir ilişkide, ilk alımlarda, özel siparişlerde mutlaka üretime başlandığında firmadan birisinin gelip yerinde inceleme yapmasında fayda var. Veya mal yüklenirken buraya gelip yerinde incelemek, ya da mal Türkiyeye indirilirken buradan bir kişiyi çağırıp mal açılırken bulunmasını istemek gibi yöntemler var. Bunlar riskleri azaltır.

3. İhracatta Hangi Fırsatlar Var?
Yeni bir trendden söz etmek istiyorum. Çinin ihracatının yükselmesi ve çeşitlenmesi, biz çaba göstermeksizin, burada Türk ürünlerine talep oluşturdu. Çinin ihraç ürünlerinde, Ã?zellikle yabancÄ?larÄ?n siparişle yaptÄ?rdÄ?ğÄ? bazÄ? Ã?rÃ?nlerde yabancÄ? alÄ?cÄ?dan kaynaklanan taleple TÃ?rk Ã?rÃ?nleri isteniyor. TÃ?rk Ã?rÃ?nleri, Ã?inâ??in ihraÃ? Ã?rÃ?nlerinde ara malÄ? olarak kullanÄ?lÄ?yor. Bunu otomotiv sektÃ?rÃ?nde, ulaştÄ?rma sektÃ?rÃ?nde gÃ?rÃ?yoruz. Bir yabancÄ? marka Ã?inâ??e sipariş veriyor, â?œAra malÄ? TÃ?rkiyeâ??den şu firmadan alacaksÄ?nâ?? diyor. TÃ?rk Ã?rÃ?nÃ?, herhangi bir rekabete maruz kalmadan Ã?inâ??in ihraÃ? Ã?rÃ?nÃ?n iÃ?inde bir parÃ?a olarak yer alÄ?yor. Bu yeni bir trend ve daha da gelişecektir.

Ã?inâ??in yÄ?lda 600 kÃ?sur milyar dolar ithalatÄ? var. Bu Ã?lke her yerden her şeyi alÄ?yor. Biz de buraya daha Ã?ok şey satabilmeliyiz. Ã?inâ??in ithal ettiği, bizim de iyi olduğumuz Ã?rÃ?nlerde her zaman pazar şansÄ?mÄ?z var. Buraya ihracat yapmak istiyorsanÄ?z, Ã?inlilerin ilgi duyacağÄ? şekilde tanÄ?tÄ?m yapmalÄ?sÄ?nÄ?z. FirmanÄ?zÄ?n adÄ?, kullandÄ?ğÄ?nÄ?z logo Ã?inlilere hitap etmeli.

4. Ä?hracatta Nelere Dikkat Etmeli?
Ã?inâ??e doğrudan TÃ?rk Ã?rÃ?nÃ? satabilmek istiyorsanÄ?z, finansal bakÄ?mdan gÃ?Ã?lÃ? olmanÄ?z, sabÄ?rlÄ? davranmanÄ?z ve tanÄ?tÄ?m yapmanÄ?z gerekli. TanÄ?tÄ?mÄ?n en basit yolu, mÃ?mkÃ?n olduğunca fuarlara katÄ?lmaktan geÃ?iyor. Bu, hem iyi hem de fazla maliyeti olmayan bir yÃ?ntem. Ama Ä?srarla katÄ?lmak lazÄ?m. â?œBir fuara katÄ?lÄ?p hiÃ? sÃ?zleşme imzalayamadÄ?mâ?? diye bakarsanÄ?z, Ã?in pazarÄ?na hiÃ? giremezsiniz. Ã?inâ??de ticaret yapmanÄ?n en Ã?nemli kuralÄ? insanlara gÃ?ven vermek. O gÃ?veni verdikten sonra işleriniz daha kolay olur. Bu pazara Ã?nem verdiğinizi Ã?inlilere gÃ?stermeniz lazÄ?m. Bir yÄ?l fuara gelip bir daha gelmeyen bir firmaya Ã?inliler pek gÃ?venmez.

Bir de burada iyi bir pazar araştÄ?rmasÄ? yapmak lazÄ?m. Rakipleriniz kimlerdir, fiyatlarÄ? nasÄ?l, hangi kanallarÄ? kullanÄ?yorlar, nasÄ?l reklam-tanÄ?tÄ?m yapÄ?yorlar onlarÄ? incelemelisiniz.
Pazar seÃ?iminizi yaparken, Ã?rÃ?nÃ?nÃ?zÃ?n Ã?inâ??de kabul gÃ?rme ihtimalini araştÄ?rmalÄ?sÄ?nÄ?z. Ã?inâ??deki coğrafi farklÄ?lÄ?klarÄ? iyi araştÄ?rmalÄ?sÄ?nÄ?z.

Ã?rneğin, kuzeyde hiÃ? satÄ?lmayan bir Ã?rÃ?n gÃ?neyde Ã?ok iyi satÄ?labilir. Tek bir şehir veya bÃ?lge yerine Ã?inâ??deki bÃ?tÃ?n yerlere mÃ?mkÃ?n olduğunca bakmak lazÄ?m. Avrupaâ??yÄ? ele alalÄ?m. NasÄ?l Ä?ngiltereâ??ye sattÄ?ğÄ?mÄ?z bÃ?tÃ?n Ã?rÃ?nleri Slovakyaâ??ya satmÄ?yorsak, Ã?inâ??de de durum aynÄ?.

5. Ä?hracat Yapmak Kolay mÄ??
Her Ã?lkede olan regÃ?lasyonlar burada da geÃ?erli. Mesela, gÄ?da Ã?rÃ?nÃ? satacaksanÄ?z burada bir laboratuar testinden geÃ?meniz gerekiyor. BazÄ? Ã?rÃ?nlerde de Ã?evre koruma gibi standartlar var. Onlara uygun olduktan sonra buraya ihracat yapmanÄ?n fazla zorluğu yok.

Elbette, ithalatÃ?Ä?nÄ?n kim olduğuna bakmalÄ?sÄ?nÄ?z, distribÃ?tÃ?r, toptancÄ? ve perakendeci halkalarÄ?nÄ? iyi kurmalÄ?sÄ?nÄ?z. Ya da bu halkalarÄ? yerli bir firmayla birlikte kurabilirsiniz.

Ancak, şu noktaya dikkat; Ã?inli ithalatÃ?Ä?, ithalatta hiÃ?bir risk almak istemez. MalÄ?n satÄ?n alÄ?nacağÄ?ndan emin değilse, o malÄ? para verip almak istemez. Onun iÃ?in de ilk ithalatta Ã?rÃ?nÃ? sizden bedelsiz vermenizi ister. Yol parasÄ?, gÃ?mrÃ?k, rafa koymaya kadar bu parayÄ? vermek istemez. â?œDeneyelim, satÄ?lacak gibi gÃ?rÃ?nÃ?yorsa alacağÄ?mâ?? der. Buna finansman bakÄ?mÄ?ndan dayanabiliyorsanÄ?z sorun yoktur. AyrÄ?ca, malÄ?nÄ?zÄ?n satÄ?p satmayacağÄ?nÄ? da gÃ?rmÃ?ş olursunuz. TÃ?rk firmalarÄ? bu tÃ?r taleplere hazÄ?rlÄ?klÄ? olmalÄ?. Yine bazÄ? ithalatÃ?Ä? firmalar, â?œBu malÄ? alacağÄ?m ama şu kadar reklam bÃ?tÃ?esi verâ?? diyebiliyor. BÃ?tÃ?n bu noktalarda finansman gÃ?cÃ? daha yÃ?ksek olan, uzun sÃ?re uğraşmayÄ? gÃ?ze alan, iyi tanÄ?tÄ?m yapan firmalar kazanÄ?yor.

6. Hangi Alanlarda Å?anslÄ?yÄ?z?
Ä?hraÃ? mallarÄ?mÄ?zÄ? buraya ancak uzun sÃ?reli bir tanÄ?tÄ?m ve gÃ?venle satabiliriz. Bu da uzun soluklu bir Ã?abayÄ? gerektirir. Bu hem sebat ile hem de buna dayanacak finansman gÃ?cÃ?yle ilgili. Bunu yaptÄ?ğÄ?mÄ?z takdirde Ã?in pazarÄ?na girmememiz mÃ?mkÃ?n değil.

Ã?inâ??in ithal ettiği Ã?rÃ?nlerde bizim fiyatlarÄ?mÄ?z yabancÄ?larÄ?nkinden genellikle daha dÃ?şÃ?k. Bu nedenle bizim şansÄ?mÄ?z var. Ã?inâ??e yabancÄ?larÄ?n sattÄ?ğÄ?, bizim de Ã?rettiğimiz her Ã?rÃ?n iÃ?in uğraşabiliriz. Bu potansiyeli kullanmamÄ?z lazÄ?m.

Her Ã?rÃ?nÃ? satmaya Ã?alÄ?şmayÄ?n. Ã?Ã?nkÃ?, Ã?inâ??deki tÃ?ketim Ã?rÃ?nlerin yÃ?zde 97â??sinde arz fazlasÄ? var. Ã?zellikle beyaz eşya gibi tÃ?ketim Ã?rÃ?nlerde arz fazlasÄ? sÃ?z konusu. Ancak bu belli segmentler iÃ?in geÃ?erli. Kaliteli ithal Ã?rÃ?nler iÃ?in bÃ?yle bir durum yok. Ã?in Ã?rÃ?nlerinin alÄ?cÄ?sÄ?yla, ithal Ã?rÃ?nlerin alÄ?cÄ?sÄ? iki ayrÄ? tÃ?ketim grubu. Ã?rneğin, 60 tane televizyon markasÄ? var ama ithal Ã?rÃ?nlerin alÄ?cÄ?sÄ? başka. Bizim de lÃ?ks tÃ?ketim mallarÄ?nda, ithal Ã?rÃ?nler kategorisinde şansÄ?mÄ?z yÃ?ksek.

AyrÄ?ca, zeytinyağÄ? gibi iddialÄ? olduğumuz Ã?rÃ?nleri, ara mallarÄ?nÄ?, inşaat malzemelerini iyi bir tanÄ?tÄ?m ile Ã?inâ??e satabiliriz.

7. Doğrudan YatÄ?rÄ?m mÄ?, OrtaklÄ?k mÄ??
Ã?inâ??in dÄ?ş dÃ?nyaya ilk aÃ?Ä?ldÄ?ğÄ? 80â??li yÄ?llarda sektÃ?rlerin yabancÄ?lara aÃ?Ä?lmamÄ?ş olmasÄ? nedeniyle yabancÄ? sermayenin her zaman bir yerli ortak bulmasÄ? şartÄ? aranÄ?yordu. Gelişen sÃ?reÃ? iÃ?erisinde bu durum değişti, gerekliliği de yavaş yavaş ortadan kalkÄ?yor. Son 10 yÄ?lda Ã?inâ??e gelen yabancÄ? sermayenin bÃ?yÃ?k bÃ?lÃ?mÃ? kendi işletmesini kurmak ve yÃ?zde 100 yabancÄ? sermaye şeklinde gelmek istiyor.

Bunun haklÄ? sebepleri var. YÃ?netim tamamen sizde oluyor, stratejiyi siz belirliyorsunuz, elemanlarÄ? siz seÃ?iyorsunuz. BÃ?tÃ?n rakamlarÄ? siz kontrol ediyorsunuz, hedeflerinizi kendiniz belirliyorsunuz. Ama Ã?inâ??in ucuz işgÃ?cÃ? ve diğer artÄ?larÄ?yla burada bir işletmeniz oluyor. AyrÄ?ca, Ã?inlilerle yabancÄ?larÄ?n kurduğu ortaklÄ?klarda ciddi sorunlar ve anlaşmazlÄ?klar yaşandÄ?ğÄ?nÄ? biliyoruz. Onun iÃ?in şu anda tavsiye edilen, yabancÄ? firmalarÄ?n buraya yÃ?zde 100 kendi sermayeleriyle gelmesi. Å?ahsen, benim de tavsiyem o yÃ?nde. AyrÄ?ca, tamamen yabancÄ? sermayeye verilen teşvik birÃ?ok yerde Ã?ncelik alÄ?yor. TamamÄ? yabancÄ? bir şirketseniz, istediğiniz ekonomik bÃ?lgede size yer verirler. OrtaklÄ? bir işletmede o kadar serbest olamayabilirsiniz.

8. OrtaklÄ?kta Nelere Dikkat Etmeli?
KÃ?Ã?Ã?k veya orta boy bir şirket, Ã?inâ??in iÃ? pazarÄ?na satÄ?ş yapmak istiyorsa yerel bir ortağa ihtiyaÃ? duyabilir. Ã?apÄ?nÄ?z kÃ?Ã?Ã?kse, Ã?inli bir firmanÄ?n sermayesine, fabrikasÄ?na, ekipmanÄ?na ya da onun zaten var olan pazarÄ?na ihtiyacÄ?nÄ?z olabilir. O zaman, o firmayla belli prensiplerle ortak yatÄ?rÄ?m yapÄ?labilir ya da ona ortaklÄ?k kurulabilir. Ancak Ã?n şartlar bu şablona uyuyorsa ortaklÄ?ğa gidilmeli.

Ortak seÃ?erken, aday Ã?inli firmalar Ã?ok iyi araştÄ?rÄ?lmalÄ?. Bu firma devlet firmasÄ? mÄ?dÄ?r, Ã?zel sektÃ?r mÃ?dÃ?r, Ã?zel sektÃ?r ismiyle arkada devletin hissesinin olduğu bir şirket midir bunlara bakÄ?lmalÄ?. Bu şirketin ortaklÄ?k iÃ?in ortaya koyduğu varlÄ?klarÄ?n gerÃ?ek olup olmadÄ?ğÄ?na, şirketin ipoteği, borcu olup olmadÄ?ğÄ?na bakÄ?lmalÄ?. Ã?inâ??de tamamlanmÄ?ş bir sosyal gÃ?venlik sistemi olmadÄ?ğÄ? iÃ?in kurumlar kendi emeklilerine, hastalarÄ?na bakmak zorunda. Bazen bir fabrikaya gittiğinizde 50 kişi Ã?alÄ?ştÄ?ğÄ?nÄ? gÃ?rÃ?yorsunuz, oysa bu firma emekli olmuş 100 kişiye daha Ã?deme yapÄ?yor. Bu alt sorularÄ?, ince detaylarÄ? sormak lazÄ?m.

Mutlaka ortaklÄ?ğa gidecekseniz, bu tÃ?r sorunlardan sÄ?yrÄ?lmak da mÃ?mkÃ?n. Ã?rneğin, bir Ã?in firmasÄ?yla ortaklÄ?k yapacaksanÄ?z, onun mevcut yapÄ?sÄ?yla birleşmek yerine, birlikte Ã?Ã?Ã?ncÃ? bir şirket kurabilirsiniz. Bu daha temiz bir yÃ?ntem.

9. Nerede YatÄ?rÄ?m YapmalÄ??
Ã?inâ??de yatÄ?rÄ?m bÃ?lgesi seÃ?erken Ã?ncelikle yatÄ?rÄ?mÄ?n hangi amaca dÃ?nÃ?k olduğunu belirlemelisiniz. YatÄ?rÄ?m iÃ?in size Ã?ok geniş bir yelpaze sunuluyor.

Ã?inâ??de yatÄ?rÄ?m yapÄ?lan alanlar birkaÃ? ayrÄ? segmentte. Birincisi, merkezi hÃ?kÃ?met tarafÄ?ndan onaylanmÄ?ş, Ã?in Ã?apÄ?na yayÄ?lmÄ?ş sayÄ?sÄ? 30dan fazla ekonomik geliştirme bölgeleri var. Bunlar, merkezi hükümetin teşvik ettiği, plan ve programını onun yaptığı alanlar. Bunun dışında, eyaletler düzeyinde onaylanmış ekonomi geliştirme bölgeleri var. Onun altında şehir düzeyinde onaylanmış bölgeler var. Onun altında da kasaba, küçük şehir bazında onaylanmış bölgeler bulunuyor.

En avantajlısı, merkezi hükümet tarafından onaylanmış bölgeler. Çünkü, oraya tanınan vergi teşvikleri diğerlerine göre daha fazla. Merkezi hükümetin tespit ettiği bu tür ekonomik geliştirme bölgelerinde gelir vergisi oranı yüzde 15tir. Eyalet düzeyinde onay verilen bölgede yüzde 24tür. Diğer yerlerde daha yüksektir. Onlar da teşvik edici bazı önlemler alıyorlar fakat bunlar uzun vadeli olmayabilir, şeffaf olmayabilir.

Bunun dışında, yine merkezi hükümetin onay verdiği ihracat işleme merkezleri var. Bunların sayısı Çin genelinde 33. Burada firmalara getirilen şart, üretimin yüzde 80e yakın bir bölümünü ihraç ediyor olmak. İhracata yönelik değilseniz, oraya giremiyorsunuz.

10. Hangi Teşvikler Var?
Ekonomik geliştirme bölgelerinde altyapı tamamdır, fabrika arsasına kadar bütün altyapı getirilmiştir. Toprak için genellikle 50 yıllığına kullanma hakkı verilir. Fabrika kurmak istemeyen firmalar için bu bölgelerde hazır fabrika binaları vardır. Oradan kiralama yapabilirsiniz. İşler iyi giderse, ileride kendi fabrikanızı kurabilirsiniz.

Genellikle burada verilen en büyük teşvik, firmaların kâra geçtikten sonra başlamak kaydıyla ilk 2 yıl vergiden muaf olması. Ondan sonraki 3 yıl da ödenmesi gereken verginin yüzde 50si ödeniyor. En büyük teşvik bu.

İhracat yapan firmalar da vergi iadesi alıyor. Tabii, ekonomik bölgelerin kategorisine göre değişmek üzere, bazı yerlerde özellikle ihracat işleme bölgelerinde ithal edilen ara malları vergiden muaf. Bunları geçici olarak ithal ediyorsunuz, tekrar ihraç ediyorsunuz. Gümrük hizmetleri kolaylıkları var.

Bazı yerlerde de yerel hükümetler kendilerinde kalacak vergiden yüzde 10-20 oranında bir bölümünü işletmelerden önce tahsil ediyorlar, sonra bu bölümü iade ediyorlar. Ama bunu yapan yerler genelde merkezi hükümetin tespit etmediği, bölgesel, eyalet ve şehir düzeyinde ekonomik bölgeler.